Contactverlies door ouderverstoting

Naar schatting heeft 20% van de kinderen (tijdelijk) geen contact meer met een van de ouders. De reden voor het contactverlies kan verschillende oorzaken hebben. Ouderverstoting kan een oorzaak zijn, dit hoeft niet. Ik wil je graag meer informatie geven over ouderverstoting. Het is een complex onderwerp waar veel over geschreven is. Neem het door en als je voelt dat je twijfelt of dit in jouw situatie speelt, neem dan een kijkje op bijvoorbeeld www.hechtscheiden.com, www.herverbinden.nl of www.defamilieacademie.nl

Je leest en hoort de term 'Ouderverstoting' (of 'Oudervervreemding' of ‘Ouderonthechting’ – in het Engels 'Parental Alienation' P.A.) steeds vaker in de media en in de context van scheidingen waarbij kinderen betrokken zijn. Volgens wetenschappers Kelly en Johnston (2001) is er sprake van ouderverstoting als ‘een kind openlijk en voortdurend onredelijk negatieve gevoelens en opvattingen (zoals boosheid, haat, afwijzing en/of angst) over een ouder uit. Deze gevoelens staan niet in verhouding tot feitelijke ervaringen van het kind met die ouder.’

Dus als een kind zijn vader of moeder niet meer wil zien omdat het wordt mishandeld door die ouder, is dat geen ouderverstoting, omdat de gevoelens dan wel degelijk kloppen met de werkelijkheid.

Is het dan een loyaliteitsconflict?

Ouderverstoting gaat verder dan een loyaliteitsconflict. Het ontstaat heel subtiel vanuit een loyaliteitsconflict. Kinderen zijn afhankelijk van degene bij wie ze de meeste tijd doorbrengen. Daarnaast kunnen kinderen een bijna heilig vertrouwen in volwassenen hebben en, zeker als ze nog jong zijn, klakkeloos voor waar aannemen wat ze horen. Als een kind dan regelmatig negatieve informatie over de andere ouder krijgt (rechtstreeks of via anderen) of steeds van dichtbij meemaakt wat de negatieve gevolgen van de scheiding zijn voor de ouder waar hij het meest is, dan kan het kind hele negatieve gevoelens voor de andere ouder krijgen. Hij gelooft dan ook echt dat die andere ouder niet de moeite waard is om van te houden.

Wanneer er sprake is van ouderverstoting hebben kinderen vaak geen tegenstrijdige gevoelens: ze zien de ene ouder als 100 procent slecht en de andere als 100 procent goed. Zonder schuldgevoel. Dat gaat dus veel verder dan een loyaliteitsconflict, waarin een kind boos kan zijn op een van de ouders, maar daar tegelijkertijd nog heel veel van houdt en zich juist heel schuldig over die boosheid voelt. Bij ouderverstoting is het kind op subtiel niveau gebrainwashed. Wat trouwens ook kan gebeuren zonder dat het de bedoeling van die ouder was!

Hoe komt contactverlies door ouderverstoting tot stand bij een kind?

Kinderen besluiten soms in een scheidingssituatie helemaal afstand te nemen van hun vader of moeder. Dat is uitzonderlijk omdat kinderen over het algemeen in contact willen blijven met allebei hun ouders. Het kind kiest (tijdelijk) voor één van de ouders als de strijd zo heftig is dat het geen doen is om in de vuurlinie te blijven. Het bevrijdt zich zo als het ware uit de gekmakende positie, tussen beide ouders in. Het kind wil dat de strijd ophoudt. Deze keuze van het kind kan een autonome keuze zijn, zonder dat er sprake is van constante beïnvloeding van de ouder voor wie het ‘kiest’. Kinderen in deze situatie spreken vaak over het verlangen naar ‘rust’, wat het verbreken van het contact met een ouder kan ‘opleveren’ op de korte termijn.

Kort gezegd ligt de oorzaak in de meeste gevallen bij de (on)bewuste negatieve houding, het overmatig controlerende en sterk manipulatieve gedrag van een ouder en/of verzorger(s) richting de andere ouder. Dit kan zulke negatieve vormen aannemen dat kinderen (uit emotioneel zelfbehoud) tot zo’n tegennatuurlijke, onbewuste keuze en een sterk afwijzende/verstotende houding richting de andere ouder worden gedwongen. Een grote risicofactor voor het ontwikkelen van problemen in de sociaal-emotionele- en identiteitsontwikkeling van het kind.

“Mama heeft mij nodig, papa redt zich wel”

Kinderen ‘kiezen’ nogal eens voor de ouder waar zij het meest bezorgd over zijn. Door de andere ouder kan dit weer ingezet worden als een nieuw wapen in het gevecht. Dat is heel schadelijk voor het kind, want het kind krijgt weer het gevoel dat het iets niet goed doet.

Als een kind het contact verbreekt, wil dat trouwens niet zeggen dat hij of zij later niet op zoek gaat naar de andere ouder om zijn/haar verhaal te weten. Vaak doet het kind dat wel, om de kloof te dichten.

Bij Lot (16) lag ouderverstoting op de loer:

“Mijn moeder kreeg een nieuwe vriend en mijn vader later ook een nieuwe vriendin. Mijn moeder vertelde me altijd vreselijke verhalen over mijn vader en zijn nieuwe vriendin en zei dat de scheiding allemaal mijn vaders schuld was. Ook vertelde ze dat hij mij helemaal niet wilde en dat soort dingen. Dat deed erg veel pijn, want zo kende ik mijn vader niet. Mijn moeder heeft mij jarenlang dit aangepraat, zo erg dat ik op een gegeven moment een afkeer van hem kreeg. Maar na veel lange gesprekken heb ik nu weer een hele goede band met mijn vader en bleek dat mijn moeder al die tijd leugens verteld heeft omdat ze mij niet kwijt wilde.”

Hoe ga je hiermee om als ‘verstoten’ ouder?

Als kinderen zo geprogrammeerd zijn dat ze helemaal ‘anti’ de andere ouder zijn geworden, heeft het geen zin om op de deur te blijven kloppen. Dat zal namelijk alleen maar averechts werken. Verschrikkelijk natuurlijk voor de achtergebleven ouder, maar dwang leidt eigenlijk altijd tot terugtrekken. Wel is het goed om met kaarten, mails en andere subtiele signalen te blijven aangeven dat je er bent en dat je niet boos bent op je kind. Soms is een vertrouwd familielid bereid om een kaartje mee te nemen naar het kind. Schrijf op de kaart ook iets over jezelf, over waar je mee bezig bent of over je geschiedenis. Verdedig jezelf niet door de andere ouder af te vallen!

Marie-Jose (21) blikt terug op de tijd dat ze haar vader niet meer wilde zien én jaren later het contact herstelde:

“Ik was 15 jaar toen ik bij mijn vader en zijn nieuwe vriendin ging wonen. Mijn ouders waren toen pas gescheiden. Omdat mijn vader veel ruzie had met zijn vriendin, en ik dacht dat dat door mij kwam, besloot ik na een halfjaar terug naar mijn moeder te gaan. Toen is het begonnen. Ze vertelde me hoe slecht mijn vader haar had ‘achtergelaten’ en hoe zwaar ze het had enzo. Iedere nacht liep ze huilend door het huis. Langzaam maar zeker ben ik mijn vader als slecht gaan zien. Ik wilde hem niet meer spreken of zien en praatte helemaal met mijn moeder (en haar vriendinnen) mee. En het ergste was: ik stond er zelf helemaal achter! Het deed me niets. Ik vond mijn vader op dat moment een rotvent. Ik denk dat het wel ‘moest’ van mezelf, ik had immers weer voor mijn moeder gekozen. Gelukkig ben ik na een paar jaar weer bij mijn positieven gekomen en heb ik een hele grote stap gezet door weer naar mijn vader te gaan. Die ontving mij met open armen. Hoewel ik daarna wel wat uit te leggen had.”

Ook Lune zag een van haar ouders een tijd niet en deelt fragmenten uit haar dagboeken op onze website. Lees hier haar blog.